See What Happens is een bundeling van persoonlijke ervaringen, notities en ideeën die ik sinds september 2009 heb verzameld en gebundeld en die is voortgekomen uit de persoonlijke vraagstelling naar hoe artistieke praktijken zich verhouden tot het beeldend kunstonderwijs en omgekeerd.
In de kunstwereld worden al sinds het eind van de jaren ’90 voorstellen gedaan om tot een herpositionering van het fenomeen kunstacademie te komen, en daarmee tot een herpositionering van artistieke praktijken in relatie tot de sociale werkelijkheid.
Wat mij opvalt is dat het kunstonderwijs hier tot nu toe nauwelijks op heeft gereageerd.
Sterker nog: Na het Verdrag van Bologna (1999), waarin wordt bepaald dat het onderwijs in Europa onderhevig is aan de zogenaamde bachelor-masterstructuur (BaMa), een gelijke uitwisselbaarheid van studiepunten en een on going programma van internationale uitwisselingen (ERASMUS), lijkt het er op dat het kunstonderwijs geen instrument meer is, maar een doel op zichzelf.
In de Volkskrant van 23 december wordt gewag gemaakt van een nieuwe term die een rol zou kunnen spelen bij de zoektocht naar het verband tussen kunst en sociale realiteit. Die term is precarity, voor het eerst in deze context gebruikt in 2007 ten tijde van de protesten voor arbeidsrechten in Parijs.
Precarity betekent zoiets als ‘structurele onzekerheid’. Zekerheid is een illusie. Er is maar een zekerheid, verder is het leven precair, gezondheid is precair, de natuur, de liefde, werk, pensioenen en carrière. Dit vraagt om een constante alertheid, flexibiliteit en de noodzaak van het zonder omhaal ergens aan durven te beginnen, zonder dat de uitkomst daarvan met zekerheid succesvol kan worden genoemd. En dat is precies waar de kunst haar kracht uit put! Daar zou kunstonderwijs zich dus m.i. op moeten richten!
Het onlangs verschenen boek Niet Voor de Winst van Martha Nussbaum vormt een prachtig argument voor een dergelijke benadering.
Op deze thema’s gaat het eerste deel van See What Happens in, en verwijst naar een aantal voorbeelden die precarity als uitgangspunt van het beeldend kunstonderwijs alleszins legitimeren.
Het tweede deel gaat in op een onderwerp dat mij in mijn artistieke praktijk bezig houdt en dat ik deel met mijn partner in crime, de fotograaf Tineke Kambier. Dat onderwerp richt zich op de vraag hoe niets ‘iets’ kan worden. Daarbij hebben we het beeld van de ‘niets’-plek voor ogen.
We hebben ons vervolgens afgevraagd waar de beste condities te vinden zou zijn om de
werking van niets-plekken en non places te bestuderen: dat werd Los Angeles. In mei 2010 verbleven we daar en in het kleurenkatern van de publicatie zijn foto’s terug te vinden van Los Angeles River die een metaforische werking hebben op de tekst.
In het laatste deel Let’s talk about reality, probeer ik mij een voorstelling te maken van hoe nieuwe artistieke praktijken er uit zouden kunnen zien. Met andere woorden: waartoe worden jonge mensen anno 2012 opgeleid? Wat gebeurt er bijvoorbeeld met artistieke praktijken als zij zich niet langer per definitie tot de kunstgeschiedenis verhouden maar worden blootgesteld aan verschillende noties van sociale politieke en economische werkelijkheid? Wat gebeurt er als ze zich niet langer verhouden tot het oude model van de kunstmarkt (have not have), maar tot democratie (aware - unaware)?
Piero Golia (Mountain School of Arts) I don’t believe in planning, i feel very weird about people and mainly artist being sure about what they do and why they do it. If you know everything already to me it seems like you just playing a script. It’s just fiction, it’s not reality. I love reality.
Door middel van een aantal voorbeelden wordt duidelijk dat dergelijke uitspraken niet op zichzelf staan maar liggen ingebed in een reeks van initiatieven die aantonen dat experimentele vormen van kunstonderwijs al lang bezig zijn de sociale werkelijkheid open te schoffelen en steeds meer gericht zal zijn op het vinden van thema’s die geplaatst kunnen worden buiten de dominantie van de markt.
De focus is daarbij gericht op de verschillende aspecten van ‘professionalisering’, maar vooral ook op de ‘positionering’ van de beeldend kunstenaar als kritische burger in een complexe wereld.
In dat verband is See What Happens geen verzuchting in de zin van “We zien wel wat er van komt…”, maar het is een betekenisvolle grondhouding voor het vormen van artistieke praktijken.
Wat ik me daarbij voorstel staat in mijn besluit van See What Happens.
Lyanne Polderman en Sven Franzen, beiden alumni van de opleiding visuele communicatie, sluiten met hun vormgeving aan bij de thematiek, doordat ze onophoudelijk typografische grensgebieden, rafelranden en ‘niets’-plekken creëren en keuzes maken voor lettertypes die een contrasterend beeld oproepen ten opzichte van wat je ‘gangbare’ vormgeving zou kunnen noemen.
De foto’s van Tineke Kambier scheppen een metafoor ten opzichte van de tekst.
See What Happens is voor 15 euro verkrijgbaar bij Boekhandel De Tribune, Marres Bookshop en bij Out of Storage in de Timmerfabriek, allen te Maastricht, bij Stedelijk Museum `Het Domein´ in Sittard en Kunstcentrum Signe en Glaspaleis ´Schunck´, beiden in Heerlen.
Via de ABKM (contact verena.lukas@zuyd.nl) kan See What Happens kunnen worden toegezonden. De kosten bedragen dan 17 €.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten